Czterdziesty tydzień ciąży to moment szczególny – wyznaczony termin porodu, który jednak nie zawsze pokrywa się z rzeczywistym początkiem akcji porodowej. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników ciąża donoszona obejmuje okres od 37. do 42. tygodnia. Oznacza to, że rozwiązanie w 40. tygodniu mieści się w granicach fizjologii, a samo rozpoczęcie porodu jest uwarunkowane indywidualnym rytmem zarówno organizmu matki, jak i dziecka.

Zmiany w organizmie kobiety

W tym okresie macica osiąga maksymalną gotowość do rozpoczęcia porodu. Skurcze przepowiadające mogą przechodzić w czynność skurczową regularną i bardziej nasilającą się w czasie. Ich pojawienie się jest wynikiem wzmożonej aktywności oksytocyny i prostaglandyn, które pobudzają mięśniówkę macicy.

Szyjka macicy stopniowo dojrzewa. Proces ten obejmuje zmianę jej konsystencji na miękką, skracanie długości aż do kilku milimetrów oraz stopniowe rozwieranie. Stopień gotowości oceniany jest według skali Bishopa, która uwzględnia m.in. konsystencję, długość i położenie szyjki, a także stopień rozwarcia i obniżenie części przodującej płodu.

Dolegliwości w tym czasie mogą być bardziej nasilone. Kobieta często odczuwa ucisk w podbrzuszu i w miednicy, spowodowany zejściem główki dziecka do kanału rodnego. Pojawia się parcie na pęcherz, częstsze oddawanie moczu, bóle krzyża promieniujące do ud, a także trudności ze snem. Zmęczenie, napięcie emocjonalne i oczekiwanie przeplatają się z ekscytacją nadchodzącego wydarzenia.

W 40. tygodniu ciąży wizyty kontrolne u lekarza lub położnej mają szczególne znaczenie. Oceniane jest ułożenie płodu, stan szyjki macicy, a standardowo wykonywane badanie KTG pozwala monitorować czynność serca płodu oraz aktywność skurczową macicy. Często zlecane jest również badanie ultrasonograficzne, które umożliwia ocenę ilości płynu owodniowego, ruchów oddechowych płodu, napięcia mięśniowego oraz przepływów naczyniowych w pępowinie i mózgu. Każdy niepokojący objaw, taki jak krwawienie, odejście zielonych wód płodowych, nagłe osłabienie bądź brak ruchów dziecka czy silny ból brzucha utrzymujący się pomiędzy skurczami, wymaga natychmiastowej konsultacji w szpitalu.

Rozwój i stan dziecka

Dziecko w 40. tygodniu osiąga średnio masę ciała 3400–3600 gramów oraz długość 50–53 centymetrów. Są to wartości orientacyjne, a ich zakres zależy od uwarunkowań indywidualnych i genetycznych. Skóra dziecka jest różowa i gładka, pod nią zgromadzona została tkanka tłuszczowa pełniąca rolę ochronną i termoregulacyjną.

Układ oddechowy jest w pełni przygotowany do samodzielnej pracy – pęcherzyki płucne pokryte są surfaktantem, który zapobiega ich zapadaniu się po pierwszym oddechu. W układzie krążenia wciąż funkcjonują charakterystyczne dla życia płodowego połączenia, takie jak przewód tętniczy Botalla czy otwór owalny w sercu, które ulegają zamknięciu wkrótce po porodzie.

Układ nerwowy dziecka jest dojrzały. Maluch reaguje na światło, dźwięki, rozpoznaje głos matki i uczy się rytmu dnia. Intensywnie ćwiczy odruch ssania i połykania, które będą kluczowe podczas karmienia piersią. Większość dzieci znajduje się w położeniu główkowym, co stanowi optymalne ułożenie do porodu drogami natury.

Znaczenie opieki medycznej

Czterdziesty tydzień ciąży to moment wzmożonej czujności ze strony personelu medycznego. Jeśli poród nie rozpocznie się samoistnie, zaleca się systematyczne monitorowanie dobrostanu płodu i stanu matki. Po ukończeniu 41. tygodnia ciąży kontrola powinna być prowadzona częściej, a po 41. tygodniu i 3 dniach rozważa się indukcję porodu, aby zapobiec powikłaniom związanym z ciążą przenoszoną.

Podsumowanie

Poród w 40. tygodniu ciąży mieści się w granicach fizjologii i stanowi naturalne zakończenie ciąży donoszonej. Każdy organizm ma jednak własne tempo, dlatego początek akcji porodowej nie zawsze pokrywa się z wyznaczoną datą. Dla kobiety to czas pełnej gotowości, ale także zaufania do swojego ciała i zespołu medycznego. Regularne kontrole, gotowość organizacyjna i wsparcie bliskich budują poczucie bezpieczeństwa. Ostateczny moment rozpoczęcia porodu pozostaje w rękach natury, wspieranej przez nowoczesne standardy opieki okołoporodowej.